Dosza kapha – czym się charakteryzuje, zalecenia, najlepsza dieta dla kaphy

Lubisz jeść i traktujesz tę czynność jako sposób na odpoczynek? Najchętniej swój wolny czas spędzasz w domu i nie przepadasz za aktywnością fizyczną? Być może jesteś ajurwedyjską kaphą, czyli jedną z trzech dosz, która wpływa na Twoje ciało, umysł i osobowość. Jaka jest kapha? Co ją charakteryzuje? Co powinny jeść osoby z taką konstytucją, a czego powinny unikać? Przeczytaj artykuł i dowiedz się najważniejszych informacji na temat doszy kapha. 

Dosza kapha – charakterystyka

Dosza kapha to połączenie wody i ziemi, co sprawia, że jest to konstytucja z natury śliska, miękka, chłodna, powolna oraz stabilna. Odpowiada m.in. za odżywienie komórek, natłuszczenie stawów oraz regulację nawilżenia i upłynnienia żywności w początkowych etapach trawienia.

Na poziomie emocjonalnym dosza kapha przejawia się poprzez stabilność, zrównoważenie i wytrzymałość, ale także za nadmierne przywiązanie, chciwość i poczucie utknięcia w miejscu (kaphy nie lubią zmieniać swoich przyzwyczajeń).

Osoba typu kapha – jaka jest?

Osobę o konstytucji kapha charakteryzuje:

• ciężka i szeroka budowa ciała;
• grube kości;
• duża masa ciała;
• łatwość w tyciu i chudnięciu;
• więcej tkanki tłuszczowej niż mięśni;
• średni lub wysoki wzrost;
• gruba i dobrze nawilżona skóra;
• ładne starzenie się;
• grube, mocne i lśniące włosy;
• gęste i zaokrąglone brwi;
• duże i szeroko rozstawione oczy;
• duże, regularne i śnieżnobiałe zęby;
• wysokie czoło;
• duży i szeroki nos;
• duże i mocne paznokcie;
• pełne usta;
• okrągły i miękki brzuch;
• szerokie biodra.

Ponadto u osób, u których dominuje kapha dosha często obserwuje się duży apetyt, powolne trawienie, ale regularne wypróżnianie i małe pragnienie. Kiedy kapha widzi jedzenie to chce jeść, dlatego często osoby z taką konstytucją mają nadwagę. 

Osoby z doszą kapha mają również mocny, długi i głęboki sen, co powoduje problemy z budzeniem się, a także spokojne i romantyczne sny o naturze czy wodzie. Zwykle nie lubią się ruszać, więc ich aktywność fizyczna jest niewielka, ale za to poruszają się z wdziękiem. Ich puls jest wolny i regularny, a energia stabilna. 

Kapha mówi wolno i cicho. Lubi przebywać w domu i niechętnie wydaje pieniądze, ponieważ woli oszczędzać. Dobrze toleruje większość temperatur, ale źle znosi zimno, wilgoć i pochmurne dni.

Jeśli chodzi o umysł, to dosza kapha wyróżnia się stałą motywacją i spokojnym, metodycznym dążeniem do celu. Często określana jest jako osoba cierpliwa i niezawodna. Co więcej, wolno myśli i wolno się uczy, ale jak już zapamięta, to na całe życie. 

Zaburzona kapha – objawy

Oznaki zaburzonej kaphy można zaobserwować w całym ciele poprzez występowanie różnych dolegliwości. Jednak głównie dotyczą one układu pokarmowego, w szczególności żołądka i trzustki, a także układu oddechowego, w tym jamy ustnej, gardła i płuc.

Symptomy świadczące o zaburzonej doszy kapha to:

• przeziębienie (katar, kaszel), 
• nadmiar śluzu,
• trudności w oddychaniu,
• zapalenie zatok,
• katar sienny, 
• astma, 
• alergie oddechowe i pokarmowe,
• skłonności do spania zbyt długo i oczuwanie zmęczenie rano,
• problemy z motywacją, 
• stagnacja, 
• lenistwo,
• otępienie umysłowe,
• powolne trawienie,
• zaparcia,
• tendencja do otyłości, 
• cukrzyca typu 2 lub insulinodporność,
• zatrzymanie wody w organizmie,
• zaburzenia krążenia limfy,
• problemy z krążeniem,
• bóle stawów,
• uczucie ciężkich kończyn,
• nadmierne przywiązanie, 
• poczucie utknięcia w miejscu.

Jak równoważyć doszę kapha na poziomie ciała i umysłu?

Aby zrównoważyć kaphę na poziomie ciała i umysłu, należy wykonywać codziennie jakąś aktywność fizyczną, która pomoże rozruszać ciało, pobudzi krążenie i limfę oraz doda energii. W tym celu bardzo dobrze sprawdzają się spacery i joga, szczególnie powitanie słońca, medytacja i regularne praktyki oddechowe. 

Istotne jest również dbanie o ciepło poprzez wybieranie odpowiednich miejsc do życia (o ile to możliwe), ciepłe napoje i rozgrzewające posiłki. Osobom, u których dominuje dosza kapha zaleca się także dietę wegetariańską, nie podjadanie między posiłkami i nie przejadanie się, ponieważ prowadzi to do ospałości i uczucia ciężkości.

Równowaga kaphy może być osiągnięta poprzez masaże na sucho, wczesne chodzenie spać i wczesne budzenie, a także unikanie drzemek w ciągu dnia. Ponadto warto zadbać o zmiany w codziennej rutynie, otwartość na nowe pomysły i ludzi oraz stymulację intelektualną. 

Często w balansowaniu kaphy pomocne okazują się również zioła (triphala, trikatu), olejki eteryczne z cynamonu, eukaliptusa, goździka, jałowca, kamfory i majeranku, a także przyprawy, takie jak czarna gorczyca, czarny pieprz, cynamon, goździki, imbir, kardamon, kmin (szczególnie w postaci herbat), koper włoski, kozieradka, kurkuma i tymianek.

Dieta kaphy – co powinny jeść osoby z taką konstytucją według ajurwedy?

Ayurveda mówi, że osoby typu kapha powinny spożywać 3 ciepłe i lekkie posiłki dziennie, przygotowywane poprzez gotowanie lub duszenie. Co więcej, nie zaleca się podjadania między posiłkami, ze względu na fakt, że kaphy łatwo przybierają na wadze. 

Podstawą powinny być warzywa, owoce i strączki, wcześniej namoczone i ugotowane bez przykrycia, aby ułatwić ich trawienie. Z warzyw najlepsze są m.in. szparagi, kalafior, kapusta, groszek cukrowy i szpinak, a z owoców np. truskawki, jabłka, morele i gruszki. 

Jeśli chodzi o tłuszcz, to osoby kapha powinny zjadać go w niewielkich ilościach. Najlepszy dla tej doszy będzie olej musztardowy, słonecznikowy i lniany. W przypadku orzechów i nasion, zaleca się spożywanie ich jak najrzadziej. 

Warto również dodawać do potraw przyprawy, takie jak anyż, bazylia, cebula, czosnek, imbir, kminek, kolendra, kumin i majeranek. Dodanie ziół i przypraw, które nadadzą potrawom smaku ostrego, gorzkiego i cierpkiego, pomoże zbalansować kaphę.

Kapha powinna również pamiętać o nawodnieniu. W tym celu najkorzystniejsza jest ciepła woda, która może zostać połączona z dodatkiem miodu i cytryny. Taki napój ma właściwości pobudzające trawienie i świetne nadaje się dla wszystkich osób z doszą kapha, które po przebudzeniu nie są głodne. Dobra dla kaphy jest również herbata z imbirem, wypijana do posiłku oraz większość herbatek ziołowych.

W przypadku napojów, na rynku dostępnych jest także wiele herbat składających się ze specjalnie dobranych ziół i olejków, które według filozofii ajurwedyjskiej pomagają balansować doszę kapha. Takie herbaty często oznaczone są jako “kapha dosha balance tea” lub po prostu “herbata balansująca kaphę” czy “herbatka ajurwedyjska kapha”. 

Czego powinny unikać osoby typu kapha?

Osoby typu kapha powinny unikać soli, mięsa, cukru i ograniczyć spożywanie produktów mlecznych. Ponadto zaleca się ograniczenie węglowodanów, czyli wszelkiego rodzaju makaronów, kasz, pieczywa i ryżu, do jednego posiłku dziennie, najlepiej obiadu, ponieważ wtedy ogień trawienny jest najsilniejszy. 

Warto również ograniczać potrawy smażone, tłuste i surowe. W tym celu oprócz gotowania i duszenia, świetnie sprawdza się krótkie smażenie na niewielkiej ilości oleju typu “stir-fry”.

Zalecenia dla doszy kapha

3 ciepłe posiłki dziennie

Ze względu na tendencję do nadwagi i spożywanie dużych ilości jedzenia, kapha powinna ograniczyć ilość posiłków do trzech w ciągu dnia. Jest to również pomocne w utrzymaniu stałego poziomu energii i przeciwdziałaniu ciężkości.

Wszystkie posiłki powinny być przygotowane z uwzględnieniem gotowania, duszenia lub krótkiego smażenia (tzw. stir-fry), z niewielkim dodatkiem tłuszczu i sporą ilością przypraw oraz ziół ajurwedyjskich. 

Regularna aktywność fizyczna

Codzienne ćwiczenia to niezbędne działania, aby utrzymać doszę kapha w równowadze. Najlepiej jeśli wykonywane są rano, tuż po przebudzeniu, ponieważ uruchamiają ciało po nocnym odpoczynku i dodają siły witalnej. 

Połączenie jogi i krótkiej praktyki oddechowej dodatkowo rozjaśnia umysł, poprawia nastrój i stymuluje do działania. Jeśli kapha doda do tego masaż na sucho, to otrzyma przepis na idealne rozpoczęcie dnia.

Stymulacja intelektualna

Dla kaphy ważna jest stymulacja intelektualna poprzez np. słuchanie ciekawych audycji, czytanie książek czy oglądanie filmów. Takie działania sprawiają, że kapha zaczyna myśleć w inny sposób niż zwykle, co przełamuje jej rutynę i pomaga w przywróceniu równowagi na poziomie umysłu. 

Dbanie o ciepło

To zalecenie dotyczy dbania zarówno o ciepło zewnętrzne, jak i wewnętrzne. Ciepłe posiłki, picie ciepłych napojów czy wybranie ciepłego miejsca do życia, to kluczowe obszary, które pomagają osobom z dominującą doszą kapha żyć w równowadze. 

Często nie można wybrać innego miejsca zamieszkania, ale można zwrócić uwagę na przestrzeń w której żyjemy i zadbanie, aby była ona przytulna i ciepła. Na pogodę za oknem również nie mamy wpływu, ale w wilgotne i deszczowe dni możemy pomóc sobie poprzez różne działania, np. odpowiednie posiłki, które zrównoważą kaphę.