Dosza Vata – czym się charakteryzuje, najlepsza dieta, zalecenia

Według ajurwedy, każdy człowiek składa się z pięciu żywiołów, które ma w sobie w różnej proporcji. Tworzą one trzy dosze, takie jak vata, pitta i kapha, a każda z dosz charakteryzuje się innymi cechami, wpływając na nasze ciało, osobowość czy postrzeganie świata. Jakie są cechy doszy vata? Co powinny jeść osoby z taką konstytucją, a czego powinny unikać? Przeczytaj artykuł i dowiedz się najważniejszych informacji na temat doszy vata. 

Dosza vata – charakterystyka  

Dosza vata stanowi połączenie dwóch żywiołów – przestrzeni i powietrza. Charakteryzuje ją:

• lekkość, 
• subtelność, 
• ruchliwość, 
• suchość, 
• szorstkość,
• zmienność. 

Na poziomie ciała, dosza vata manifestuje się poprzez ruchy stawów, oddychanie, bicie serca, krążenie krwi, przepływ limfy czy impulsy nerwowe. Zapewnia również przestrzeń dla pozostałych funkcji życiowych człowieka. 

Na poziomie emocjonalnym, vata odpowiedzialna jest za przepływ myśli, świeżość umysłu, kreatywność, ale także za uczucie niepokoju czy strachu.

Osoba typu vata – jaka jest?

Osoba typu vata to osoba, u której dominuje większość cech charakterystycznych dla vaty, takich jak:

• lekka, nieproporcjonalna budowa ciała;
• niska masa ciała;
• małe mięśnie, które trudno zbudować;
• bardzo niski lub bardzo wysoki wzrost;
• cienkie i suche włosy;
• szorstka i sucha skóra, która jest podatna na zmarszczki;
• małe i rzadkie owłosienie;
• niskie czoło;
• niewielkie oczy, szeroko rozstawione i ruchliwe;
• mały, nieregularny, długi nos;
• małe i nieregularne zęby;
• małe i wąskie usta, często wysuszone i popękane;
• długa i wąska szyja;
• wąskie biodra;
• płaskie pośladki;
• zimne dłonie i stopy;
• małe, łamliwe, prążkowane paznokcie.

Ludzie typu vata mają również sztywne stawy, które charakterystycznie strzelają podczas ruchu, a także płaską klatkę piersiową. Ich apetyt jest zmienny, zależny przede wszystkim od nastroju i równie nieregularne trawienie oraz odczuwanie pragnienia. Często towarzyszą im zaparcia, wzdęcia, trudności z zasypianiem i bezsenność. 

U osób, u których dominującą doszą jest vata, występuje szybki i zmienny puls, okresy wzmożonej energii przeplatające się z wyczerpaniem organizmu oraz łatwe męczenie się. Takie osoby odznacza także szybkie tempo chodzenia i szybka, niewyraźna mowa.

Jeśli chodzi o umysł, to doszę vatę charakteryzuje słomiany zapał, słaba orientacja w terenie, szybkie myślenie (często błędne), robienie kilku rzeczy jednocześnie, ale także duża kreatywność i tworzenie ciągle nowych planów i pomysłów.

Ponadto osoby o doszy vata wyróżnia duża tolerancja i rozwinięte życie wewnętrzne oraz duchowe. Vaty są również bardzo empatyczne, dzięki czemu zjednują sobie ludzi wokół siebie. Często określane są jako niepoprawni marzyciele, chociaż może towarzyszyć im brak poczucia bezpieczeństwa, stany lękowe, stany depresyjne czy tzw. ból istnienia. 

Zaburzona vata – objawy

Oznaki zaburzonej vaty najczęściej objawiają się szeregiem różnych dolegliwości zlokalizowanych w całym ciele. Jednak głównie dotyczą układu pokarmowego, nerwowego, oddechowego, rozrodczego, układu krążenia i ruchu.

Symptomy, jakie mogą świadczyć o zaburzonej doszy vata, mogą przejawiać się jako:

• zaparcia,
• wzdęcia, 
• biegunki,
• gazy,
• utrata wagi,
• nietrzymanie moczu,
• dzwonienie w uszach,
• suchość skóry i włosów,
• bóle mięśni i stawów,
• ból dolnej części kręgosłupa,
• ból gardła,
• ból szyi,
• osłabienie,
• przemęczenie,
• alergie,
• problemy z wchłanianiem substancji odżywczych,
• wczesne starzenie się,
• problemy z płucami,
• astma, 
• zaburzenia hormonalne,
• stany lękowe,
• uczucie niepokoju,
• nadpobudliwość, 
• bezsenność, 
• depresja,
• uzależnienia,
• problemy z koncentracją. 

Jak równoważyć doszę vata na poziomie umysłu i ciała?

Dosza vata potrzebuje przede wszystkim regularnego trybu życia, aby osiągnąć równowagę zarówno w ciele, jak i umyśle. Dotyczy to stałego rytmu posiłków, stałych pór wstawania i kładzenia się spać, ustalonych godzin pracy oraz odpoczynku.

Istotna dla doszy vata jest również relaksacja i wyciszenie umysłu. Odpowiednia muzyka, kontakt z naturą, spokojne otoczenie, ćwiczenia (np. joga) i medytacja, pomagają w przywróceniu wewnętrznego balansu.

Ajurweda uczy, że dosza vata powinna być częścią jakiejś wspólnoty. Dzięki temu, będzie miała się z kim dzielić swoimi troskami i problemami, a także będzie wysłuchana i zrozumiana, co korzystnie wpłynie na jej samopoczucie. 

Vata dosza powinna również nauczyć się odpuszczać przeszłość i koncentrować na rozwiązaniach problemów, a nie na zmartwieniach. Ponadto w przywróceniu równowagi kluczowe jest unikanie samokrytycznych myśli, porównywania się z innymi i posiadanie dystansu do tego, co mówią inni. 

Dieta vaty – co powinny jeść osoby z taką konstytucją według ajurwedy?

Idealna dieta dla vaty składa się z lekkich, odżywczych i ciepłych posiłków, które powinny być w większości gotowane. Zaleca się spożywać je z dodatkiem tłuszczu, np. masła klarowanego (ghee), pasty sezamowej tahini, oliwy z oliwek czy oleju z awokado. 

Według ajurwedy, vata powinna przygotowywać swoje posiłki wykorzystując smak kwaśny, słodki i słony oraz używać małej ilości składników, głównie świeżych i sezonowych. Surowe warzywa i owoce nie wpływają korzystnie na układ trawienny osób z doszę vata, dlatego zaleca się spożywać je w niewielkich ilościach. 

Każdy posiłek warto wzbogacać dodatkiem ziół i przypraw, takich jak np. cynamon, goździki, kardamon, rozmaryn, kurkuma, gałka muszkatołowa, kumin, imbir, bazylia, koper włoski, rozmaryn czy tymianek, szczególnie, jeśli danie zawiera rośliny strączkowe.

Istotne jest również wypijanie odpowiedniej ilości wody, najlepiej ciepłej. Dodatkowo warto pić napary ziołowe, np. z melisy, które wspomogą wyciszyć i ukoić ciało oraz umysł. 

Warto również wspomnieć o okolicznościach, w jakich spożywane są posiłki. Higiena jedzenia jest bardzo ważna, a uważność i spokojne jedzenie w przyjemnej atmosferze, pozytywnie wpływa na ogień trawienny vaty. 

Czego powinny unikać osoby typu vata?

Ayurveda zaleca, aby osoby mające w przewadze doszę vata unikały:

• ciężkostrawnego jedzenia,
• suchego jedzenia (krakersy, wafle ryżowe),
• zimnego jedzenia,
• żywności typu fast-food,
• bardzo lekkich posiłków (np. samych warzyw),
• surowych warzyw,
• cukrów i produktów bogatych w ten składnik,
• napojów gazowanych. 

Vata powinna również wystrzegać się jedzenia w ruchu, stresie i w momencie napływu negatywnych emocji. 

Zalecenia dla vaty

Uregulowany tryb życia

Podstawową i uniwersalną zasadą dla vaty jest rutyna, która pomaga utrzymać równowagę w ciele i umyśle. Powinna ona dotyczyć każdego obszaru życia, od jedzenia, przez porę wstawania i kładzenia się spać, do ustalonych godzin pracy i odpoczynku.

Odżywcze i ciepłe posiłki

Jedzenie dla osób vata powinno być ciepłe, odżywcze i lekkie, wzbogacone zdrowym tłuszczem, ziołami i przyprawami, które pobudzają trawienie. Najlepiej, aby potrawy były gotowane, przygotowane krótko na patelni lub w piekarniku. 

Najlepsze posiłki dla vaty to takie, które wyróżniają się takimi cechami, jak ciepły, ciężki, kwaśny, oleisty, słodki, słony.

Ciepła woda

Picie odpowiedniej ilości wody jest kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Według ajurwedy, najlepsza jest ciepła woda, szczególnie wypijana rano tuż po przebudzeniu. 

Ćwiczenia redukujące stres

Osoby typu vata pełne są lęku i niepokoju, dlatego tak ważne jest wyciszenie umysłu i pozbycie się napięć w ciele po intensywnym dniu pracy. Skutecznym narzędziem w redukcji stresu i napięcia jest np. yoga, tai chi, medytacja czy ćwiczenia oddechowe. 

Masaż ciepłym olejem

Dobrym wsparciem dla vaty jest ajurwedyjski masaż ciepłym olejem, np. sezamowym. Najlepiej jeśli wykonywany jest codziennie lub wtedy, kiedy odczuwa się dolegliwości zaburzonej doszy vata. 

Jeśli nie masz czasu wykonać masażu całego ciała, to warto przeprowadzić chociaż masaż stóp przed snem lub masaż głowy, który odpręża i wycisza umysł.