Dieta ajurwedyjska – czyli co jeść, aby zachować zdrowie
Odżywianie w ajurwedzie to wielki i złożony temat, którego nie da się wytłumaczyć w jednym artykule, ponieważ to, co będzie Ci służyć, zależy od Twojej doszy i zaburzeń występujących w organizmie. Zacznijmy od podstaw diety ajurwedyjskiej, czyli najważniejszych i ogólnych informacji dotyczących sposobu odżywiania zgodnego z ajurwedą. Sprawdź, na czym polega dieta ajurwedyjska, od czego zależy oraz jakie produkty są wskazane, a które warto ograniczać.
Dieta ajurwedyjska – na czym polega?
Według ajurwedy, dieta to jeden z najważniejszych elementów stylu życia, dzięki któremu można zachować wewnętrzną równowagę i zdrowie. Odpowiednie żywienie wpływa również na nasz umysł i emocje, dlatego tak ważne jest, aby wybierać produkty, które służą naszemu organizmowi.
Nie ma jednego dobrego sposobu żywienia dla wszystkich, ponieważ każdy z nas różni się konstytucją, doszą, z którą się urodziliśmy. To właśnie na tej podstawie powinno dobierać się odpowiednią dietę.
Wyróżnia się trzy dosze – Vata, Pitta i Kapha. W każdym z nas znajduje się kombinacja wszystkich trzech dosz, a to, co wyróżnia daną osobę, to procentowy udział każdej z tych dosz. Zatem możemy mieć przewagę vaty, ale zauważać również cechy innych konstytucji, np. pitty lub kaphy.
Jednak istnieją pewne ogólne założenia diety dla wszystkich. Ich podstawą jest bazowanie na produktach świeżych, lokalnych i jak najmniej przetworzonych, ponieważ im krótszą drogę przejdzie pożywienie od miejsca zbioru na talerz, tym lepiej dla naszego organizmu. Warto również wybierać produkty organiczne, które są uprawiane bez użycia jakichkolwiek środków chemicznych, takich jak np. pestycydy.
Produkty w diecie ajurwedyjskiej, które warto wybierać
Dieta ajurwedyjska powinna zawierać świeże owoce i warzywa, najlepiej w każdym posiłku. Do tego rośliny strączkowe (np. czerwona soczewica, fasolka mung), pełnoziarniste produkty zbożowe (np. kasza gryczana, komosa ryżowa, płatki owsiane, ryż), orzechy i nasiona.
Ajurweda zaleca również produkty odzwierzęce, w tym mięso, jeśli układ pokarmowy jest sprawny. W kuchni ajurwedyjskiej szczególnie ceniony jest długo gotowany rosół.
Zdrowe tłuszcze
W diecie ajurwedyjskiej duże znaczenie odgrywają również odpowiednie tłuszcze. Najczęściej stosuje się masło klarowane (ghee), olej kokosowy, olej z awokado i oliwę z oliwek. Dzięki nim, mogą przyswoić się witaminy A, D, E i K, a także minerały oraz inne składniki odżywcze.
Produkty mleczne
Produkty mleczne mogą być zarówno korzystne dla zdrowia, jak i szkodliwe. W tym przypadku również wiele zależy od typu konstytucyjnego. Jednak zawsze warto wybierać nabiał ekologiczny i organiczny. Ponadto nie zaleca się łączenia jogurtów z owocami czy robienia koktajli mleczno-owocowych (głównie z bananem), ponieważ według ajurwedy, takie posiłki zaburzają trawienie i zaśluzowują organizm.
Przyprawy i zioła
Równie ważne są przyprawy, które pomagają w trawieniu i przyswajaniu składników odżywczych. Z ajurwedą kojarzą się przede wszystkim przyprawy indyjskie, takie jak cynamon, kurkuma, szafran, czy pieprz, ale można wybierać spośród wszystkich przypraw i ziół, które są dostępne w okolicy i które lubimy.
Jednak należy pamiętać, że niektóre przyprawy mogą prowadzić do zaburzenia równowagi i wystąpienia nieprzyjemnych objawów. Na przykład, spożycie ostrych przypraw przez osoby z przewagą doszy pitta, może prowadzić do nadmiaru gorąca, zgagi, biegunki, a nawet wywołać irytację czy złość.
Dieta ajurwedyjska – czego unikać?
W diecie zgodnej z ajurwedą nie powinna znajdować się żywność przetworzona, zawierająca aromaty, barwniki i wzmacniacze smaku. Dlatego należy unikać dań mrożonych, produktów w proszku i w puszkach oraz takich, których lista składników jest niezrozumiała i bardzo długa. Do tego rodzaju produktów zalicza się również słodkie i zimne napoje gazowane oraz energetyki.
Cukier
Podobnie jest z cukrem. Chociaż w ajurwedzie słodki smak jest najważniejszy, ponieważ jest odżywczy i ma właściwości budulcowe, to w nadmiarze nie jest korzystny dla zdrowia i prowadzi m.in. do cellulitu, cukrzycy, nadwagi, ociężałości, uczucia ciężkości czy stanów depresyjnych.
Słodki smak występuje naturalnie w miodzie, mleku, owocach, warzywach skrobiowych i zbożach. I z takich produktów powinniśmy korzystać, chcąc odżywiać się z ajurwedą. Jeśli jednak ochota na słodkie pojawia się często, to warto spróbować zjeść np. słodkie owoce po posiłku (np. winogrona) niż zjeść batona, który zawiera cukier rafinowany, utwardzone oleje i e-dodatki.
Używki
Kawa to substancja, która może powodować zaburzenia na wielu poziomach naszego organizmu, m.in. wpływa dość mocno na jelita i stymuluje nadnercza do produkcji hormonu stresu, co przekłada się na zdrowie psychiczne. Dlatego warto zaobserwować, w jak dużym stopniu kawa oddziałuje na codzienne funkcjonowanie i ograniczyć jej spożycie, szczególnie jeśli nie wyobrażamy sobie dnia bez filiżanki kawy.
Do innych używek, które powinno się wyeliminować z diety zalicza się alkohol. W tym przypadku, nie ma trzeba nikogo przekonywać, o jego niekorzystnym wpływie na organizm.
Dieta ajurwedyjska zgodna z doszą
Dieta zgodna z doszą pomaga zachować zdrowe ciało, spokojny umysł i równowagę duchową.
Zatem, jeśli chcemy dobrać dla siebie najodpowiedniejszą dietę, musimy określić, jaką doszą jesteśmy. Dzięki poznaniu swojej konstytucji, będziemy wiedzieć, jakie pożywienie wybierać.
Dieta Vaty
Dosza Vata to połączenie żywiołów powietrza i przestrzeni, co charakteryzuje się lekkością,
ruchliwością, subtelnością, suchością, szorstkością i zmiennością. W celu zachowania jej równowagi, powinno się spożywać takie produkty, które mają przeciwne właściwości, czyli potrawy ciepłe, gęste i odżywcze, ciężkie w teksturze i w większości gotowane.
Zgodnie z założeniami ajurwedy, istotne dla doszy vata jest również wykorzystywanie w kuchni smaków kwaśnych, słodkich i słonych. Kwaśny smak znajduje się np. w truskawkach, wiśniach, kapuście kiszonej i pomidorach. Słodki w mleku, owocach i zbożach, a smak słony w algach, soli i owocach morza.
Natomiast osoba z doszą vata powinna wyeliminować:
- potrawy smażone,
- potrawy ciężkostrawne,
- żywność typu fast-food,
- suche jedzenie (np. wafle ryżowe),
- surowe warzywa (np. warzywa liściaste),
- produkty bogate w cukier,
- napoje gazowane.
Dieta Pitty
Dosza pitta to połączenie ognia i wody. Jest to zatem dosza gorąca, kwaśna, lekka, płynna i ruchoma. W celu zachowania równowagi, osoby z tą konstytucją powinny spożywać surowe lub lekko gotowane posiłki, chłodne i ciężkie w teksturze. Istotne są również regularne i stałe pory jedzenia, ponieważ głód bardzo często wywołuje irytację i rozdrażnienie.
Ponadto ajurweda zaleca wykorzystywać w kuchni smak cierpki, gorzki i słodki. Cierpki smak znajduje się m.in. w kapuście, brokule, jeżynach i jagodach. Gorzki w rukoli, selerze, kakao i rumianku, a smak słodki w miodzie, mleku i zbożach.
Osobom z doszą pitta nie zaleca się nadmiernego spożywania mięsa, jajek, soli, alkoholu i gorzkich przypraw, ponieważ takie produkty podnoszą tę konstytucję i wywołują agresję, irytację oraz rozdrażnienie.
Dieta Kaphy
Kapha to połączenie żywiołów ziemi i wody, co przejawia się poprzez ciężkość, miękkość, powolność i stabilność. W celu zachowania równowagi, osoby o doszy kapha powinny spożywać ciepłe i lekkie posiłki, najlepiej gotowane lub duszone z dodatkiem ostrych przypraw.
Osoby z tą konstytucją powinny wykorzystywać w kuchni smak gorzki, ostry i cierpki. Gorzki smak znajduje się m.in. cykorii, karczochach i zielonej herbacie. Ostry w chili, imbirze, cebuli i cynamonie, a smak cierpki w kalarepie, jeżynach i zielonej fasolce.
Według ajurwedy, doszy kapha zaleca się unikanie soli, mięsa, cukru oraz ograniczenie spożywania produktów mlecznych i węglowodanów.
Dieta ajurwedyjska – podsumowanie
Dieta ajurwedyjska zależy od posiadanej konstytucji i zaburzeń w organizmie, ponieważ tylko w ten sposób można dopasować produkty i pokarmy, które będą równoważyć zarówno zdrowie, jak i umysł. Dlatego podstawą jest określenie dominującej doszy poprzez wykonanie quizu, wizytę u konsultanta lub lekarza ajurwedyjskiego.
Dietetyczka, konsultantka ajurwedy i pasjonatka holistycznego podejścia do zdrowia. Absolwenta Shakti School – 300 godzinnego szkolenia łączącego ajurwedę z medycyną funkcjonalną, psychologią i neurobiologią. Wspiera kobiety w każdym wieku w powrocie do wewnętrznej równowagi na poziomie ciała i umysłu, dzięki czemu odzyskują zdrowie i dobre samopoczucie.