Ajurwedyjskie porady na jesień – czyli co jeść i co robić o tej porze roku, aby zachować zdrowie i dobre samopoczucie
Czy na myśl o jesieni marzysz o tym, żeby leżeć pod kocem i zapaść w zimowy sen? A może jesień kojarzy Ci się głównie z szarymi dniami i ponurym nastrojem? Jeśli tak, to ajurweda przychodzi z pomocą. Według tradycyjnej medycyny indyjskiej, jesień to czas przemian, które sprzyjają zaburzeniom doszy vata. Na szczęście istnieją proste sposoby, które pomogą w przywróceniu jej równowagi, co przełoży się na lepsze samopoczucie i funkcjonowanie w ciągu dnia.
Przeczytaj artykuł i dowiedz się, co warto jeść i jak planować swój dzień, aby zachować równowagę i czuć się dobrze jesienią.
Ajurweda i jesień
Jesień to czas zmian. Jednego dnia jest ciepło i przyjemnie, a kolejnego pada deszcz i jest szaro. Zmiany można zaobserwować również w przyrodzie – liście robią się brązowe i żółte, zaczynają wysychać i spadać z drzew, a wiatr wieje częściej i mocniej.
Według ajurwedy, ta pora roku przynosi głównie chłód, suchość i szorstkość, a taka jest właśnie dosza vata i żywioł powietrza. Wszystkie te cechy mają bezpośredni wpływ na nasze ciało i umysł, prowadząc do:
- natłoku myśli,
- odczuwania zimna (szczególnie dłoni i stóp),
- problemów ze snem,
- suchości skóry,
- “strzelania” w stawach,
- uczucia niepokoju,
- zaparć.
Jedna z ajurwedyjskich zasad mówi o tym, że “podobne wzmacnia podobne”, dlatego aby zrównoważyć cechy typowe dla vaty, należy otaczać się przeciwieństwami. Co to dokładnie oznacza?
Jesienią dobrze otaczać się ciepłem i rutyną, co pomoże się bardziej uziemić i ugruntować, a także pozbyć dolegliwości, które pojawiają się na początku tej pory roku wraz ze zmianą pogody. To również świetny czas na większą ilość odpoczynku, szczególnie po lecie, w którym nie brakuje nam różnego rodzaju aktywności.
Jesienny plan dnia zgodny z ajurwedą
Jednym ze sposobów równoważenia vaty może być zadbanie o swój plan dnia, co dotyczy wielu jego obszarów, w tym obowiązków, pór wstawania i zasypiania, posiłków i aktywności fizycznej.
Codzienna rutyna
Jesień to czas vaty, a najlepszym sposobem na jej równoważenie jest codzienna rutyna. Dlatego szczególnie o tej porze roku warto ustalić swój plan dnia, ponieważ chaos wyjątkowo źle wpływa na umysł, prowadząc do pobudzenia, natłoku myśli, niepokoju i problemów ze snem.
Ustalenie pór wstawania i zasypiania
Planowanie powtarzalnych czynności najlepiej rozpocząć od ustalenia dokładnych godzin codziennego wstawania i zasypiania. Jest to szczególnie ważne, ponieważ pomaga ustabilizować naturalny rytm dobowy, który wpływa na funkcjonowanie całego organizmu. Wczesne kładzenie się spać pozwala również zacząć dzień z pełnią energii, której w tym okresie może nam brakować.
Regularne jedzenie posiłków
Równie ważne jest regularne jedzenie posiłków. Najlepiej zjadać je każdego dnia mniej więcej o tych samych porach. Stanowi to podstawę zdrowego żywienia i zapobiega nagłym atakom głodu, które zazwyczaj kończą się spożyciem nadmiernej ilości żywności i zjedzeniem czegoś wysokoprzetworzonego.
Aktywność fizyczna
Jesienią ciężej niż wiosną i latem zabrać się za ćwiczenia. Jednak codzienna aktywność fizyczna przynosi wiele korzyści. Wystarczy krótki spacer, trening tai chi czy poranna 15-minutowa sesja jogi, by poprawić samopoczucie, wzmocnić odporność i dodać sobie energii na cały dzień.
Ajurwedyjska dieta na jesień
Według ajurwedy, dieta jesienią powinna być ciepła i uziemiająca. W związku z tym świetnie o tej porze roku sprawdzą się gotowane posiłki, takie jak owsianka, komosanka czy różnego rodzaju zupy, gulasze i zapiekanki.
Aby posiłki stały się jeszcze bardziej rozgrzewające, warto dodać do nich przypraw, które posiadają takie właściwości. Wśród nich można wymienić m.in. cynamon, chili, gałkę muszkatołową, goździki, imbir czy kardamon.
Śniadanie stanowiące najważniejszy posiłek dnia również powinno być ciepłe. Jesień to dobry czas by zamienić kanapki na ciepłą owsiankę czy zupę. Może to być np. rosół, krupnik, zupa z czerwonej soczewicy czy fasolowa. Możliwości jest wiele, a taki posiłek ma same zalety. Jednak przede wszystkim rozgrzewa organizm i jest przyjaźniejszy dla przewodu pokarmowego.
Jesienią warto także postawić na zboża, takie jak kasza gryczana, kasza jaglana, ryż basmati czy komosa ryżowa, które doskonale zrównoważą lekkość vaty, ponieważ są z natury nieco cięższe, a co za tym idzie – uziemiające.
Z kolei z warzyw, najlepiej sprawdzą się te lokalne i sezonowe. W okresie jesienno-zimowym będą to głównie warzywa korzeniowe, takie jak: burak, marchew, pietruszka czy seler. Nie warto również zapominać o dyni, z której można przygotować wiele różnych potraw, w tym zupy, placki, kluseczki, czy hummus. Jednak warzywa najlepiej spożywać gotowane lub pieczone, ponieważ jedzenie ich w postaci surowej będzie wychładzać organizm, a jesienią zależy nam na jego rozgrzewaniu.
Z jesiennych owoców warto wybierać przede wszystkim jabłka, gruszki i śliwki, które można podawać w formie uprażonej, pieczonej pod kruszonką lub kompotu z dodatkiem goździków i cynamonu. Jednak nie warto przesadzać z ich ilością. Natomiast surówki i soki przygotowywane na bazie lub z dodatkiem owoców, lepiej zostawić na cieplejsze, letnie miesiące.
Jesienną suchość udaje się złagodzić również za pomocą odpowiedniej ilości tłuszczu w diecie. W tym przypadku doskonale sprawdza się masło klarowane, olej lniany czy siemię lniane. Warto dodawać tego rodzaju tłuszcze do potraw lub bezpośrednio polewać warzywa gotowane czy zupy przed ich zjedzeniem.
Nie należy także zapominać o odpowiednim nawodnieniu. W okresie jesiennym najlepiej przestawić się na ciepłą wodę popijaną przez cały dzień, a nie tylko rano tuż po przebudzeniu. Jest to ważne, szczególnie wtedy, kiedy na dworze jest zimno. Dlatego jesienią najlepiej zabierać ze sobą wszędzie termos z ciepłą wodą lub przygotowywać napary zawierające rozgrzewające przyprawy i zioła. Przykładem może być herbatka z czarnego bzu, majeranku czy kopru włoskiego.
Dodatkowo z napojów świetnie sprawdzi się złote mleko, które rozgrzewa, wspiera trawienie i spokojny sen. Ponadto dzięki swojej unikalnej kompozycji składników, ma działanie balansujące wszystkie trzy dosze. Podstawę przepisu stanowi mleko, kurkuma i odrobina pieprzu. Jednak można również dodać odrobiny masła ghee, miodu, szczyptę kardamonu, cynamonu i daktyle. Tak przygotowane mleko może stanowić nawet formę kolacji.
Czego unikać w diecie jesienią?
Jesienią należy unikać produktów wychładzających i wysuszających, co z perspektywy ajurwedy obejmuje nie tylko temperaturę pożywienia, ale również termikę, czyli to, jak dany produkt oddziałuje na organizm po jego strawieniu.
W związku z tym warto wykluczyć suszone owoce, surowe ziarna, zimne i mrożone potrawy oraz nabiał, szczególnie jogurty, kefiry i maślanki, które przyczyniają się do zbyt mocnego wychłodzenia ciała. Podobnie działa większość surowych warzyw i owoców, w tym arbuz, melony, ogórki czy wszelkiego rodzaju sałaty.
Oczywiście można jeść wyżej wymienione produkty, ale najlepiej w niewielkich ilościach lub zadbać o ich odpowiednie połączenie z bardziej rozgrzewającymi produktami.
Jesienne oczyszczanie z ajurwedą
Początek jesieni to również dobry czas na oczyszczanie organizmu, które usuwa nagromadzone toksyny i nadmiar doszy (przywraca równowagę), co według ajurwedy, stanowi główną przyczynę powstawania chorób. To również świetne narzędzie profilaktyczne, które zapobiega wielu dolegliwościom i dodaje wigoru.
Oczyszczanie organizmu można przeprowadzić samodzielnie w domu lub skorzystać z jednej z najbardziej znanych kuracji oczyszczających w ajurwedzie, czyli panchakarmy, która odbywa się pod okiem lekarzy i terapeutów ajurwedyjskich.
Więcej o panchakarmie przeczytasz w artykule: “Panchakarma – Wszystko, Co Musisz Wiedzieć”.
Co jeszcze można zrobić, żeby poczuć się lepiej jesienią?
Lista rzeczy, które można robić aby poprawić swoje funkcjonowanie jesienią, jest bardzo długa. Jednak warto z niej wybrać to, co najlepiej z nami rezonuje i przyniesie najwięcej radości oraz ukojenia.
Oto przykłady, które w łatwy sposób można wprowadzić w życie:
Zadbaj o przytulną atmosferę w domu
Jednym z najprostszych rozwiązań, które umilą nam jesienny czas, jest stworzenie ciepłej i przytulnej atmosfery w domu. Można to zrobić na wiele sposobów, ale najbardziej efektywne są dodatki w postaci miękkich kocy, kolorowych poduszek, jesiennych kwiatów i naturalnych świec.
Zrób sobie domowe spa
Długie jesienne wieczory sprzyjają dbaniu o siebie i regeneracji ciała. Dlatego idealnym pomysłem może być urządzenie wieczornego spa w zaciszu własnego domu. Zacznij od rozgrzewającej kąpieli z dodatkiem soli lub ziół do kąpieli. Następnie nałóż maseczkę na twarz i wmasuj w skórę przyjemnie pachnący i otulający balsam.
Jeśli jednak chcesz skorzystać z rytuałów typowo ajurwedyjskich, to przed kąpielą wykonaj automasaż ciepłym olejem sezamowym. Należy rozpocząć go od głowy, a następnie masować twarz, klatkę piersiową, ręce, brzuch i nogi, kończąc na stopach. Olej powinno się pozostawić na ciele przez około 20 minut, a po tym czasie wziąć ciepły prysznic. Taki masaż ukoi i uziemi nie tylko ciało, ale również umysł.
Ubierz się w kolor
Większość z nas porzuca kolorowe ubrania jesienią i wybiera te ciemniejsze. Jednak warto wiedzieć, że kolory dość mocno wpływają na nasze samopoczucie. Dlatego szczególnie jesienią należy wybierać czerwone, pomarańczowe i żółte ubrania, które są również barwami spadających liści. Takie kolory korzystnie wpływają na poziom energii, uziemiają i skutecznie poprawiają nastrój.
Wybieraj naturalne materiały
Jesienią warto postawić na ubrania z naturalnych i miłych materiałów, jak wełna czy kaszmir. Takie tkaniny są nie tylko przyjemne i wygodne, ale również zapewniają odpowiednie ciepło.
Dodatkowo należy pamiętać o zasłanianiu przed wiatrem i zimnem newralgicznych miejsc, takich jak głowa, kostki, kolana, plecy i szyja.
Ajurwedyjskie porady na jesień – podsumowanie
Jesień to czas, kiedy wszystko wokół zwalnia. Dlatego daj sobie przyzwolenie na odpoczynek i regenerację, których organizm potrzebuje po intensywnym lecie. Staraj się również robić wszystko z większą uważnością, wprowadź do swojego życia rutynę i ogranicz to, co robisz oraz to, co Ci nie służy.
Pamiętaj, aby w tym szczególnym okresie przygotowującym nas na jeszcze zimniejsze dni otulić się ciepłymi relacjami, życzliwością dla innych i samego siebie oraz zadbać o odpowiednie odżywienie organizmu i poczucie stabilności. System nerwowy będzie Ci za to wdzięczny, co odczujesz nie tylko na poziomie ciała, ale również umysłu, mając dobre samopoczucie każdego jesiennego dnia.
Dietetyczka, konsultantka ajurwedy i pasjonatka holistycznego podejścia do zdrowia. Absolwenta Shakti School – 300 godzinnego szkolenia łączącego ajurwedę z medycyną funkcjonalną, psychologią i neurobiologią. Wspiera kobiety w każdym wieku w powrocie do wewnętrznej równowagi na poziomie ciała i umysłu, dzięki czemu odzyskują zdrowie i dobre samopoczucie.